Hiện nay có rất nhiều người lao động (NLĐ) bức xúc vì chủ sử dụng LĐ thường đưa thêm vào hợp đồng lao động (HĐLĐ) một số điều khoản vô lý, thậm chí là trái luật, phổ biến là yêu cầu NLĐ thế chấp tiền, giữ các bằng cấp, chứng chỉ, giấy tờ gốc có giá trị. Trong khi đó, pháp luật quy định khi ký HĐLĐ, chủ sử dụng LĐ phải tuân thủ chặt chẽ Bộ luật Lao động (BLLĐ) và các văn bản hướng dẫn dưới luật.

 

Chịu thiệt vì thiếu tỉnh táo!

Theo quy định, mẫu HĐLĐ chuẩn bao gồm: Các chế độ BHXH, BHYT, thưởng; quy định về bảo hộ lao động; việc làm; tiền công; thời gian làm việc, thời gian nghỉ ngơi… Song, không ít chủ sử dụng LĐ đã tự “phê” thêm những điều khoản không có trong BLLĐ để ràng buộc NLĐ. Thực tế cho thấy, có  công ty cung ứng dịch vụ bảo vệ, vệ sĩ đã “treo đầu dê bán thịt chó” để ràng buộc NLĐ. khi tuyển dụng, họ thông báo sẽ cung cấp đồng phục vệ sĩ  trị giá 500.000 đồng/người nhưng khi đã ký HĐLĐ, công ty trừ từ 40.000-60.000đồng tiền trang phục vào lương hàng tháng. NLĐ thắc mắc thì được trả lời: đó là số tiền tạm giữ nhằm nâng cao ý thức giữ gìn bảo hộ lao động của NLĐ.  Công ty sẽ hoàn trả lại nếu NLĐ chuyển công tác.

 

Chị Nguyễn Thu Huyền, tốt nghiệp Khoa Kế toán, Trường cao đẳng Kinh tế kỹ thuật công nghiệp 1 là một trong rất nhiều người đã trót ký  HĐLĐ do công ty tư nhân chuyên cung ứng máy văn phòng  tự “sáng tác”. Chị Huyền bị yêu cầu phải đặt cọc 10 triệu đồng kèm bằng tốt nghiệp (bản gốc). Sau 3 tháng thử việc, chị được ký HĐLĐ không xác định thời hạn. 3 năm sau, lương vẫn không tăng, chị Huyền làm đơn xin nghỉ việc  gửi trước 45 ngày và sẵn sàng bàn giao công việc nhưng  lãnh đạo công ty lại ra thông báo: chị Huyền nghỉ việc không có lý do chính đáng, chiếu theo cam kết HĐLĐ đã ký giữa hai bên thì chị không được trả lại tiền đặt cọc, không được lấy lại bằng gốc (Nếu muốn lấy thì phải nộp thêm 2 triệu… tiền chuộc?!) và phải bồi thường HĐLĐ 5 triệu đồng. Vì thiếu hiểu biết, chị Huyền đã phải chấp nhận mất thêm tiền  để lấy lại giấy tờ gốc.

 

Cần tìm hiểu kỹ Luật Lao động

Theo LS Phạm Thanh Tùng- Văn phòng Luật Phạm Hoàng (Đoàn Luật sư HN) thì những điều khoản nêu trên là vô lý và trái luật. Khoản 2 Điều 29 BLLĐ quy định, HĐLĐ là  dựa trên sự thỏa thuận của hai bên, những nội dung nào trái với qui định của BLLĐ thì không có giá trị và phải được sửa đổi cho phù hợp với qui định của pháp luật LĐ. Về trường hợp của chị Huyền, tại khoản 3 Điều 37 BLLĐ nêu rõ “NLĐ làm theo HĐLĐ không xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ nhưng phải báo cho người sử dụng lao động biết trước 45 ngày”. Như vậy nội dung mà công ty ký với chị Huyền trong HĐLĐ: “Khi nghỉ việc mà không có lý do chính đáng, hoặc tự ý nghỉ việc thì sẽ bị mất tiền đặt cọc, không lấy lại được bằng CĐ và phải bồi thường hợp đồng là 5 triệu đồng” là trái với qui định của pháp luật LĐ. Cũng đồng nghĩa với việc nội dung này trong HĐLĐ sẽ bị vô hiệu.

 

Theo qui định tại khoản 2, Điều 41, BLLĐ, nếu NLĐ đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái luật thì chỉ bị bồi thường nửa tháng lương và phụ cấp lương (nếu có). Như vậy, chị Huyền hoàn toàn có thể yêu cầu công ty trả lại bằng gốc và tiền đặt cọc. Trong trường hợp công ty không thực hiện, NLĐ có thể khởi kiện ra tòa án nơi công ty đặt trụ sở để giải quyết theo pháp luật. Tương tự , việc giữ lương của NLĐ tại một số công ty vệ sỹ cũng trái luật bởi pháp luật nghiêm cấm người sử dụng LĐ giữ tiền lương của người LĐ dưới mọi hình thức.

 

Quy định của pháp luật là rất rõ ràng, nhưng thực tế vẫn còn rất nhiều NLĐ không tự bảo vệ được quyền lợi cho mình vì sự thiếu hiểu biết pháp luật LĐ. Do vậy, rất nhiều NLĐ chấp nhận chịu thiệt, chịu ấm ức và mất oan số tiền đặt cọc. Nếu các công ty không tự “sáng tác” ra những điều khoản trái với quy định của BLLĐ thì sẽ không có những cảnh dở khóc dở cười của NLĐ.  NLĐ có thể tìm đến các trung tâm tư vấn pháp luật, Liên đoàn LĐ các cấp  hoặc các trung tâm tư vấn luật miễn phí để nhận được sự trợ giúp. Như vậy, NLĐ sẽ tự tin hơn khi đòi hỏi quyền lợi của mình.